Hồ Vinh Hoa – Tượng Kỳ Nhân Sinh

Hồi 27: “Cách Mạng Văn Hóa” Mang Đến Những Trải Nghiệm Mới Mẻ

TÁC GIẢ: THỪA CHÍ
NHÀ XUẤT BẢN TRUNG QUỐC ĐƯƠNG ĐẠI
LƯỢC DỊCH VÀ PHÓNG TÁC: willyphanvy

Tiểu Hồ từ khi giành được quán quân toàn quốc lần đầu năm 1960, cậu không ngừng nghiên cứu chế ra “vũ khí đời mới”, khai sáng lý luận cờ tướng, trình độ kỳ nghệ của cậu không ngừng nâng cao, cả nước đều nhất trí: mỗi lần tham gia giải đấu toàn quốc, toàn bộ danh thủ, lão tướng, tân tứ khắp cả nước đều lấy cậu làm mục tiêu, đều muốn kéo cậu xuống chiếc ghế quán quân. Đặc biệt là quán quân ba lần Dương Quan Lân, từ khi mất đi vương miện, quyết tâm giành lại ngôi vị quán quân. Vì vậy, họ tỉ mỉ nghiên cứu các ván cờ của tiểu Hồ, hòng tìm ra đối sách, tuy nhiên, tiểu Hồ mỗi lần thi đấu đều dùng loại “vũ khí đời mới” mà cậu vừa mới sáng chế ra, khiến những người khiêu chiến với cậu trở tay không kịp. Lão tướng Dương Quan Lân cũng không làm được gì ở cậu. Mỗi lần thi đấu toàn quốc, á quân, quý quân thay người thường xuyên, chỉ có ngôi vị quán quân của tiểu Hồ nghiễm nhiên bất động. Đến năm 1966, tiểu Hồ đạt được kỳ tích đoạt 5 lần liên tục quán quân toàn quốc, còn cậu từ một đội viên thiếu niên đến khi trở thành thanh niên tuấn tú 21 tuổi là sự chuẩn bị của một đảng viên. Chỉ là, trong lúc cậu leo lên đỉnh cao kỳ nghệ thì làn sóng của cuộc đại cách mạng văn hóa trước giờ chưa từng có trong lịch sử ào đến khắp cả nước. Hồ Vinh Hoa cũng không ngoại lệ, trong kỳ xã Thượng Hải cũng dán đầy các tờ báo về cách mạng. Cờ tướng, cờ vây và cờ vua cũng bị liệt vào “tứ cựu” và bị phê bình. Kỳ xã Dương Minh trở thành “phái cầm quyền đi theo con đường tư bản chủ nghĩa”, phải chịu đựng những lời chỉ trích. Hà Thuận An, Chu Kiếm Thu và các lão kỳ thủ khác bị xem là phần còn lại của phái thờ phượng tứ cựu. Cố Thủy Như, Lưu Lệ Hoài vì đã từng làm việc trong Quốc dân Đảng và quân phiệt, bị cho là có “vấn đề lịch sử”, cần phải thanh trừng. Hồ Vinh Hoa lịch sử thanh bạch, không có bất cứ vấn đề lịch sử nào. Nhưng cậu lúc đó là quán quân toàn quốc 5 lần, trở thành “quyền lực đen” của kỳ đàn, còn là cái gì “hạt giống đen” mà Dương Minh “phái biến chất” bồi dưỡng ra. Trương Xuân Kiều thu hồi kỳ đàn và đội tập huấn. Các kỳ thủ cũng bỏ phí giai đoạn nỗ lực. Hồ Vinh Hoa bị phái đến khu tịnh an của hồ bơi làm tạp vụ, làm được một thời gian lại chuyển cậu làm bảo vệ hồ bơi. Những người đến hồ bơi để bơi, quần áo và vật chất quý giá, đều do cậu phụ trách bảo quản. Cậu làm việc vô cùng trách nhiệm, đối với ngoại hình của mỗi người đi bơi, mặc quần áo nào, đeo vật gì, cậu cũng nhớ rõ ràng. Có một buổi tối, trời đang mưa. Người đến bơi rất đông. Hồ Vinh Hoa đang trực ở chỗ giữ quần áo. Mỗi người đến giữ quần áo, cậu cũng đều phát cho một tấm thẻ. Có người họ Vương đi bơi, lúc gửi quần áo có gửi cái đồng hồ, còn có ví tiền. Hồ Vinh Hoa vì có trách nhiệm, đặc biệt hỏi rõ họ tên của ông ta, đơn vị công tác, xác định rõ trong ví có bao nhiêu tiền, viết lên một tờ giấy, để chứng minh. Lúc người họ Vương bơi xong đi về, Hồ Vinh Hoa đem vật gửi của ông ta, từng món trả lại ông ta. Ông ta vui mừng đi về. Tuy nhiên, sau một tiếng đồng hồ, người họ Vương lại đến chỗ gửi đồ của hồ bơi, nói với Hồ Vinh Hoa: “Ta gửi một cái đồng hồ, ta quên hỏi cậu, sao cậu không trả ta?”
Hồ Vinh Hoa cảm thấy vô cùng bất ngờ, có chuyện này nữa sao? Trừ phi ông ta muốn thủ lợi, lúc đó gây được sự kinh ngạc của nhiều người, họ đều đứng sang một bên xem náo nhiệt, Hồ Vinh Hoa chợt cảm thấy bản thân chịu sự sỉ nhục cực lớn, vô cùng tức giận, nhưng cậu cố gắng chế ngự cơn giận, chỉ là dùng ánh mắt nghiêm khắc nhìn người đó, nghiêm trọng nói: “Điều này tuyệt đối không có khả năng. Chỗ chúng tôi giữ quá nhiều đồ, bao gồm cả đồ vật quý giá, chưa từng mất qua đồ. Cái đồng hồ của ông dính liền với cái ví, cũng đã đưa cho ông rồi. Lúc đó ông đi chân không ra ngoài, ông sợ chân dính nước, vớ ướt, nên để cái vớ vào cái quần, xỏ một đôi giày da đen vào chân, tôi đem 3 đồ vật đưa ông: một cái đồng hồ, một cái ví, trong ví có 20 đồng, một cái ba lô đen, bên trong đựng cái khăn, xà bông. Lúc đó ông nhận lấy đồng hồ, không có đeo lên tay, đưa cho người bạn kế bên ông, kêu ông ta đeo thay. Ông chỉ việc mang giày vô. Nhưng bạn của ông đã bỏ đi. Tôi nhớ rất rõ ràng, tuyệt đối không sai. Ông quay về hỏi bạn ông đi, đồng hồ có phải ở chỗ ông ta không.”
Người họ Vương dùng tay vỗ vào đầu óc mình, đột ngột nhớ ra nói: “Ây da, ta hồ đồ quá rồi, cậu nhắc ta mới nhớ là đã đưa đồng hồ cho bạn ta rồi. Vô cùng xin lỗi, đã trách sai cậu.”
Người đứng bên bắt đầu khiếu nại thay cho Hồ Vinh Hoa: “Người ông có phải là bị bệnh hay quên không vậy, đồng hồ của mình đưa cho bạn, sao lại có thể quên được chứ? Lại còn oán trách người ta không trả đồng hồ cho ông, thật không ra gì! Ông xem, người ta trí nhớ rất tốt, cả ngày có rất nhiều người đến bơi như vậy, lại có nhiều người gửi đồ, bận đến không thở nổi, cậu ta còn có thể trả lại từng món đồ rõ ràng cho ông, còn nhớ cả biểu hiện tình tiết của ông, ông phải học hỏi người ta, xin lỗi người ta.”
Người họ Vương liên tục gật đầu nói: “Đúng vậy, đúng vậy, ta nên xin lỗi cậu ta.” Lập tức hành lễ với Hồ Vinh Hoa, nói: “Xin lỗi, xin lỗi, xin hãy thông cảm.”
Hồ Vinh Hoa cười nói: “Chẳng qua chỉ là chuyện nhỏ cuộc sống, ông nhất thời quên, không phải cố ý đến làm khó tôi, được rồi, chuyện đã nói rõ là xong rồi!”
Một người nói với họ Vương: “Ông có biết người bảo quản này không? Cậu ta là đỉnh đỉnh đại danh quán quân cờ tướng toàn quốc Hồ Vinh Hoa.”
“Ồ, thì ra là Hồ Vinh Hoa hả, đúng là có mắt không biết thái sơn! Chả trách trí nhớ cậu ta tốt như vậy, đầu óc cậu ta quả thật khác thường.” Lại nói với Hồ Vinh Hoa: “Ta đã từng thấy qua mặt cậu trên báo, lúc đó cậu chỉ là thiếu niên, không giống với ngoại hình hiện giờ. Bởi vậy không nhận ra cậu. Tuy nhiên, ta không hiểu rõ, tại sao lại gọi cậu đến làm người bảo quản vậy? Đây chẳng phải là đại tài thiểu dụng, học mà không dùng sao?”
Hồ Vinh Hoa đáp: “360 nghề, nghề nào cũng có người làm, người bảo quản cũng là công việc rất quan trọng, bảo quản đồ vật của những người thích đi bơi, rất quan trọng! Thiếu đi người bảo quản, người đi bơi sẽ không còn tiện nữa! Ngoài ra, hiện giờ làm công việc gì, cũng là vì phục vụ nhân dân, không có phân biệt cao thấp sang hèn, ông nói đúng không?”
Họ Vương thấy được quán quân toàn quốc đỉnh đỉnh đại danh không một chút giả tạo, thân thiện như vậy, trong lòng đối với cậu vô cùng khâm phục, liền nói: “Cậu nói cũng đúng, cũng đều vì phục vụ nhân dân. Tuy nhiên, ta cảm thấy vẫn nên phát huy sở trường của cậu, ráng sức nghiên cứu kỳ nghệ. Ta cũng là người yêu thích cờ tướng, ta rất sùng bái cậu. Hiện giờ cho cậu làm người bảo quản, ta cảm thấy quá đáng tiếc. Nói cái gì cờ tướng cờ vây là ‘tứ cựu’, hiện giờ đầu đường xó chợ phàm ai rãnh rỗi cũng vẫn chơi cờ sao? Hoạt động kỳ nghệ truyền thống này mãi mãi không cấm được.”
Thế là những người xung quanh đều bàn luận về vấn đề này, toàn bộ đều nói kỳ nghệ là điều không thể cấm được, sau này khẳng định sẽ phục hồi đội cờ, tiếp tục cử hành các hoạt động thi đấu.
Hồ Vinh Hoa nghe mọi người bàn luận, cảm thấy rất có lý, đích thực là đã phản ánh được nguyện vọng và tâm tình của những người yêu thích cờ tướng, xúc động nói: “Mọi người nói rất đúng, ta cũng không che giấu quan điểm bản thân. Hiện giờ làm cuộc đại cách mạng văn hóa, có người có tư tưởng cực tả, gặp cái gì cũng công kích, nói các loại cờ là ‘tứ cựu’, cấm mọi người chơi cờ, đây rõ ràng là tư tưởng cực tả, cũng có thể nói là tư tưởng ngu dốt nực cười. Còn dùng cây chổi sắt ‘chủ nghĩa Marx – Lenin’ để quét ‘tứ cựu’. Thực ra, họ không biết rằng Marx và Lenin cũng rất thích chơi cờ. Trong hồi ức của Marx do Liebknecht viết, Marx vô cùng thích chơi cờ, còn ghi ông ta sáng tạo ra một phương pháp thủ thắng rất hiệu quả, rất nhiều người đối cục với ông đều bị đánh bại. Lenin cũng thích chơi cờ giống như săn bắn vậy, thường khiến cho ông hứng thú, vui mừng vô cùng. Vợ ông Krupshaya trong hồi ức có nói, có lần ông đang mơ mình chơi cờ, vui đến nỗi la lên. Trần lão tổng nói cờ tướng, cờ vây đều là tuyệt kỹ của Trung Quốc, căn cơ rất sâu. Ông ta đề ra kế hoạch mười năm khiến trình độ cờ vây Trung Quốc bắt kịp và vượt qua Nhật Bản. Ông ta nói là ông đã tham khảo ý kiến của Mao chủ tịch, Châu tổng lý. Mao chủ tịch, Châu tổng lý đã đồng ý. Vì vậy có thể thấy, hoạt động kỳ nghệ không chỉ được quảng đại nhân dân yêu mến, giáo viên cách mạng và lãnh đạo quốc gia cũng yêu mến và bênh vực phát triển kỳ nghệ, nâng cao trình độ kỳ nghệ. Hiện giờ có người lại xem nó là ‘tứ cựu’ là sai lầm. Thi đấu kỳ nghệ sớm muộn gì cũng sẽ phục hồi lại thôi.”
Những lời này của Hồ Vinh Hoa nhận được sự đồng tình của mọi người, họ nói với cậu: “Đợi đến khi phục hồi lại thi đấu kỳ nghệ, cậu sẽ không còn ở đây làm người bảo quản nữa. Cậu nhất định sẽ tiếp tục tung hoành trong kỳ nghệ, liên tục đoạt quán quân toàn quốc.”
Không lâu sau, Hồ Vinh Hoa được phái đến nông trường trên đảo Sùng Minh vùng ngoại ô thành phố Thượng Hải để tham gia lao động nông sản. Vậy là không giống công việc bảo quản ở hồ hơi rồi. Lao động nông nghiệp hoàn toàn lạ lẫm đối với cậu, cái gì cũng phải học lại từ đầu. Hình thức lao động này không những tốn sức, rất cực khổ, mà còn đòi hỏi nhiều kỹ thuật. Canh tác, làm cỏ, cấy lúa, chọn giống, thu hoạch lúa mì, tách lúa, cũng phải nghiên cứu kỹ thuật. Những kỹ thuật này khác xa với việc chơi cờ, chơi cờ là một hoạt động tư duy, còn kỹ thuật trong lao động nông nghiệp phải có sức lực. Hồ Vinh Hoa tuy thông minh, thiên về hoạt động tư duy, nhưng cậu mà lao động nông nghiệp, lại không được khéo tay khéo chân, như làm cỏ, làm đất, sức cậu như là đứa trẻ đang uống sữa vậy, luôn là không bằng lão nông làm vừa tốt vừa nhanh. Cấy lúa càng khó hơn, lúa cậu cấy được luôn là xéo qua xéo lại, lại còn cấy rất chậm rất phí sức, làm tới đau vai đau lưng. Còn lão nông cấy lúa, vừa nhanh vừa đẹp, cấy rất là đều, hàng nào cũng thẳng hàng, tách lúa phải dùng dây buộc lại. Buộc lúa lại rất có kỹ thuật. Lão nông buộc vừa thoải mái vừa nhanh, buộc rất là chắc chắn. Hồ Vinh Hoa buộc đi buộc lại, luôn là buộc không tốt, thắt nút cũng không tốt. Sau nhiều lần được lão nông chỉ dẫn, cậu mới từ từ nắm bắt được chút kỹ thuật. Thế là cậu rất có thể nghiệm để viết được một áng văn chương, tựa đề là ‘Bác thiên tài luận’, đăng trên báo thể dục. Viết như sau:
Lúc ta 15 tuổi, giành được quán quân cờ tướng toàn quốc 5 lần liên tục. Có người nói ta thông minh bẩm sinh, là thiên tài, thần đồng, được sinh ra để đánh cờ. Điều này không đúng, nhớ lại lúc ta 9 tuổi mới học chơi cờ, người ta nhường ta Xe Pháo Mã, ta vẫn thua. Chỉ là sau này ta nhận được sự giúp đỡ của các lão kỳ thủ, nỗ lực học tập, mới có thể nâng cao kỳ nghệ được. Chủ tịch Mao từng nói: “Mọi kiến thức thực tế đều bắt nguồn từ việc tự thể nghiệm.” Chỉ có trải qua không ngừng thực chiến, tích lũy kinh nghiệm, thông qua tổng kết, va chạm, mới có thể nắm bắt được quy luật của cờ tướng.
Nhớ lại đầu năm 1970 tham gia lao động ở thành phố County, buộc lúa, tách gạo, thắt nút có thể xem là rất đơn giản, nhưng ta làm không được, lão nông đã dạy ta mấy lần mới làm được. Lao động ở công xưởng, ta thấy các sư phụ cưa gỗ cưa thành một hàng dọc rất thoải mái, trong lòng nghĩ đây cũng rất đơn giản. Nhưng đến lượt mình, luôn là méo lên méo xuống, cái cưa không chịu nghe lời. Vậy thì có phải là não ta ngu không? Không phải, là vì ta không có kinh nghiệm thực tiễn về mặt này. Mao chủ tịch nói: “Tư tưởng chính thức của người là từ đâu đến? Là từ trên trời rơi xuống sao? Không phải. Là từ trong não có sẵn à? Cũng không. Tư tưởng chính thức của người chỉ có thể từ thực tế xã hội mà đến, chỉ có thể từ trong sự đấu tranh trong xã hội, đấu tranh giai cấp, và khoa học thực tiễn mà đến.”
Ta lao động trong nông thôn, công xưởng rất vụng về, là vì ta thiếu kinh nghiệm về phương diện này. Thông minh hay ngu dốt không phải bẩm sinh, không phải lấy ra từ trong bụng mẹ. Chỉ cần kiên trì thực tiễn, là có thể từ không biết trở thành biết, từ biết ít trở thành biết nhiều. Rời khỏi thực tiễn, cái gọi là kiến thức sẽ trở thành cây không rễ, nước không nguồn vậy.
Có người nói, Hồ Vinh Hoa không cần nhìn bàn cờ, có thể đồng thời đối cục với mười mấy kỳ thủ, luôn là có chút “thiên tài” mới làm được. Thực ra, đạo lý rất đơn giản, ta cũng không phải mới đầu đã có thể không xem bàn cờ mà có thể đánh nhiều ván cờ. Ta tích lũy và tổng kết từ trong thực tiễn, mới có thể nắm bắt được quy luật cờ tướng. Tục ngữ nói, “quen thuộc có thể sinh ra kỹ xảo”, chính là đạo lý này, đánh cờ tuy là lao động trí óc, nhưng cũng giống lao động tay chân như làm cỏ, cấy lúa, cưa gỗ, buộc cỏ, đó cũng là vấn đề “quen thuộc có thể sinh ra kỹ xảo”. Muốn đánh cờ giỏi cũng như làm tốt nghề nông, cũng phải siêng học khổ luyện, không ngừng thực chiến. Ai thực chiến nhiều, ai siêng học khổ luyện nhiều, cũng đều thông minh hơn, khéo léo hơn.

– Còn tiếp –