3. THỦ LÔI ĐÀI:
Khi đến tuổi đi học, sau một tuần dạy kèm “đánh vần” cho tôi thì ba đưa tôi vào thẳng lớp 2. Bấy giờ cơ sở trường lớp còn sụp sệ lắm. Lớp học chúng tôi xếp ngay giữa của một ngôi nhà lớn, đó là nơi thờ cúng, tụ hợp dân làng khi có đại lễ. Hai bên là phòng ngủ của thầy giáo. Nhờ có căn bản nên tôi tiếp thu bài học dễ dàng. Nhớ lúc đó tôi cứ trông mong có kỳ thi, vì tôi rất đắc ý với số điểm đạt được viết bằng mực đỏ rất ngoạn mục trên những bài thi sau khi chấm.
Ở trường tôi quen nhiều bạn học, thân nhất là Liên Sinh, thành tích học tập của cậu cũng rất ưu tú. Chủng tôi thưởng đi học chung, tan học thuờng về trước cửa nhà tôi đánh Ping Pong. Lôi miếng ván giường ngủ của anh em tôi ra, kê trên hai ghế dài là chúng tôi có một bàn chơi ngon lành rồi.
Vì đi học, tôi không còn nhiều thì giờ chơi cờ. Chỉ chờ ngày Xuân ngày Tết đến, thì những tế bào cờ tướng trong nguời tôi mới được dịp hoạt động lại.
Xuân về, xã Long Giang có những sinh hoạt văn nghệ như múa anh ca, đố chữ lồng đèn và biểu diễn cờ tướng. Hoạt động cờ tướng thông qua hình thức đấu lôi đài. Ba và tôi may mắn được chọn để thủ đài. Mọi người đều có thể công đài, không tốn tiền bạc gì cả và ưu tiên theo thứ tự ghi danh. Theo ước định, tôi là tiên phong và ba là đài chủ. Kẻ công đài muốn đánh với ba phải bước qua xác tôi đã. Vạn nhất chiến thắng ba tôi, việc công đài được tuyên bố thành công.
Thông thường ba không cần phải ra tay, vì trình độ cờ của đại đa số kỳ thủ ở đây thuộc hạng tầm thuờng . Khi nhìn thấy thẳng bé con thủ đài thường thì họ khởi lòng hiếu kỳ và lên thử lửa. Những tay hảo thủ thứ thiệt phải chờ xem xong những màn trình diễn ngã ngựa té nhào, lăn chiên đỗ đèn của những tay xoàng rồi mới chịu lên đài thách đấu. Sự xuất hiện của những người này thường dấy lên một làng sóng giao động , vì xung quanh họ không thiếu gì những “tín đồ” ủng hộ . Cuộc chiến lôi đài vẫn tiếp nối sôi động .Bên tai thỉnh thoảng nghe tiếng trống, tiếng kèn vang vọng, đó là đội ngũ diễu hành tổ chức bởi các phường, khóm đang đi ngang qua. Họ phục sức loè loẹt, đi nối tiếp nhau trong một rừng cờ đủ màu sắc,xuyên xóm qua chợ trong tiếng kèn trống inh ỏi. Hai bên đường đứng chật người xem. Sau khi đội diễu hành đi qua, nhiều thằng nhóc con xem chừng chưa đã hứng, chạy theo sau đoàn để xem tiếp.
Trong đoàn diễu hành có một đội múa gọi là Anh Ca, là thu hút nhiều khán giả nhất. Đoàn múa theo thứ tự trình làng như sau: một người cầm bảng đi trước, trên đó ghi rõ đội Anh Ca của làng xã nào đó, kế đến là một thằng hề cầm sợi vải dài ngũ sắc trong tay, vừa nhảy vừa múa điệu vũ rồng rắn để mở đường. Rồi đến một cặp nam nữ đầu đội mặt nạ thật lớn, tay cầm quạt quỳ rách, vừa đi vừa làm những bộ điệu chọc cười. Sau cùng là 36 người ( hoặc72, hoặc 108) trên mặt mỗi nguời đều vẽ hình mặt cùa một trong các vị anh hùng lương sơn bạt, đầu chít khăn anh hùng, mình mặc áo võ sĩ, hai tay cầm hai khúc côn cỡ 40 mm, không ngừng gỏ vào nhau, động tác đồng bộ, tiết tấu chỉnh tề. Đoàn người theo lệnh trống đánh mà thay đổi động tác, biến hoá đội hình, giao thoa lui tới, trông rất ngoạn mục. Người đánh trống là tổng chỉ huy, là linh hồn cùa đội, ngồi trên cao kiệu trống có bốn nguời khiêng, người đánh chiên đi bộ sát bên cạnh.
Thật tình mà nói, tôi rất muốn được chạy theo đoàn múa, nhưng vì còn nhiệm vụ thủ đài, đành nán lại. Để khỏi bị ngoại cảnh chi phối, tôi nghĩ ra một cách là vừa đánh cờ vừa vò nát vỏ quít, động tác đơn giản và lặp đi lặp lại này rất hiệu nghiệm. Sau một ván đấu, người ta thấy dưới đất rơi đầy vỏ quít .
Trong dịp Tết còn nhiều chuyện vui khác, như thưởng thức món giò heo hầm tương chẳng hạn.
Cách hầm giò heo tại Long Giang rất độc đáo, mà phải heo nhà nuôi mới ngon. Cạo lông, rửa sạch, chặt ra từng khúc, để vào trong nồi đã sẵn lượng nước vừa đủ, bỏ gia vị tương muối, hoặc tuỳ khẩu vị bỏ thêm tí hương liệu. Đậy nắp và dùng lửa mạnh nấu chín, sau đó để lửa nhỏ hầm cho vài tiếng là được. Mở nắp nồi, đã nghe mùi thơm phức bốc lên, mặt trên nổi một lớp mỡ ánh vàng trông thật hấp dẫn và ngon miệng, gắp miếng bỏ vô miệng, chưa kịp nhai thì thịt mỡ đã rịu và trôi ngay xuống cổ họng …
Thông thường người ta mua giò heo ở chợ về nấu. Một đùi giò đủ cho một gia đình ăn trong năm ba ngày Tết . Giò béo ngậy nhưng ăn không ngán, trộn với cơm là tuyệt vời.